ในเรื่องความเจ็บป่วย หรือปัญหาสุขภาพก็เช่นเดียวกัน ทุกคนต้องการที่จะดูแลตนเอง ให้มีสุขภาพดีอยู่เสมอ ดังนั้น กล่าวได้ว่า "การดูแลสุขภาพตนเอง เป็นกิจกรรมที่บุคคลแต่ละคนปฏิบัติ และยึดเป็นแบบแผนในการปฏิบัติ เพื่อให้มีสุขภาพดี" อาจแบ่งขอบเขตการดูแลสุขภาพตนเอง เป็น 2 ลักษณะคือ
การดูแลสุขภาพตนเองในสภาวะปกติ
เป็นการดูแลสุขภาพตนเอง และสมาชิกในครอบครัว ให้มีสุขภาพแข็งแรง สมบูรณ์อยู่เสมอ ได้แก่
การดูแลส่งเสริมสุขภาพ เพื่อให้สุขภาพแข็งแรง สามารถดำเนินชีวิตได้อย่างปกติสุข เช่น การออกกำลังกาย การสร้างสุขวิทยาส่วนบุคคลที่ดี ไม่ดื่มสุรา ไม่สูบบุหรี่ หลีกเลี่ยงจากสิ่งที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ
การป้องกันโรค เพื่อไม่ให้เจ็บป่วยเป็นโรค เช่น การไปรับภูมิคุ้มกันโรคต่างๆ การไปตรวจสุขภาพ การป้องกันตนเองไม่ให้ติดโรค
การดูแลสุขภาพตนเองเมื่อเจ็บป่วย
ได้แก่ การขอคำแนะนำ แสวงหาวามรู้จากผู้รู้ เช่น อาสาสมัครสาธารณสุขต่างๆ ในชุมชน บุคลากรสาธารณสุข เพื่อให้ได้แนวทางปฏิบัติ หรือการรักษาเบื้องต้นให้หาย จากความเจ็บป่วย ประเมินตนเองได้ว่า เมื่อไรควรไปพบแพทย์ เพื่อรักษาก่อนที่จะเจ็บป่วยรุนแรง และปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์ หรือบุคลากรสาธารณสุข เพื่อบรรเทาความเจ็บป่วย และมีสุขภาพดีดังเดิม
การที่ประชาชนทั่วไปสามารถดูแลสุขภาพตนเองได้นั้น จำเป็นต้องมีความรู้ ึความเข้าใจในเรื่อง การดูแลสุขภาพ ตั้งแต่ยังไม่เจ็บป่วย เพื่อบำรุงรักษาตนเอง ให้สมบูรณ์แข็งแรง รู้จักที่จะป้องกันตัวเอง มิให้เกิดโรค และเมื่อเจ็บป่วยก็รู้วิธีที่จะรักษาตัวเอง เบื้องต้นจนหายเป็นปกติ หรือรู้ว่า เมื่อไรต้องไปพบแพทย์ หรือเจ้าหน้าที่สาธารณสุข
การที่เราจะมีสุขภาพที่ดี และ นำไปสู่การชะลอการชราได้นั้นต้องมีการปฏิบัติหลายๆอย่าง
1. ต้องอยู่ในสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม
สภาพแวดล้อมที่เหมาะสมนี้ควรจะมีอากาศที่บริสุทธิ์ ถ้าไม่ถึงกับบริสุทธิ์จริงๆก็ควรมีการถ่ายเทที่ดี ไม่อึดอัด
2. มีการออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ การออกกำลังกายจะทำให้ร่างกายเราแข็งแรง (อันนี้ทุกคนก็รู้มาตั้งแต่เด็กๆละ แต่ไม่ค่อยมีใครนำไปปฏิบัติเลย) การออกกำลังกายจะกระตุ้นการทำงานของหัวใจ และระบบ สูบฉีดเลือดต่างๆ นอกจากนี้ยังทำให้เกิดการหลังสารเอนโดรฟีนด์ หรือสารแห่งความสุข ทำให้สมองปลอดโปร่ง โล่งสบาย หายเครียดอีกด้วย
3. เรื่องความเครียด
ความเครียดนี้มีผลต่อสุขภาพของเราโดยตรง ความเครียดจะไปเร่งการเกิดอนุมูลอิสระที่เกิดขึ้นเองได้ในร่างกาย คนเครียดเยอะๆจะทำให้แก่เร็ว ซึ่งเราควรจะเดินสายกลาง เพื่อไม่ให้ความเครียดมาเกาะเรามากเกินไป นอกจากนี้ควรหาเวลาไปพักผ่อนคลายเครียดมั่ง
4. เรื่องอาหารการกิน
ตอนเด็กๆ คุณแม่ คุณพ่อ คุณครู คุณหมอ บอกเราว่า ต้องทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ เรื่องนี้เราได้ยินมาแต่เด็ก เราก็เลยจะพยายามทานอาหารให้ครบห้าหมู่มาโดยตลอด
แต่!!!!!! ไม่เห็นมีใครเคยบอกเลยว่า ทานอาหารให้ครบ 5 หมู่นี่ แต่ละหมู่ต้องทานเท่าไหร่จึงจะเพียงพอเพราะแม้แต่หมอเองยังไม่เคยบอกเราเรื่องนี้เลย มีแต่บอกว่าทานให้ครบ ทานให้ครบ
นอกจากนี้อาหารบางอย่างยังมีโทษที่เราไม่เคยได้รู้อีกเช่นกัน
เรื่องนี้น่าจะเป็นเรื่องที่เราควบคุมได้มากที่สุด แต่ก็เป็นเรื่องที่คนเราละเลยมากที่สุดเช่นกัน
